Co decyduje o naszym zdrowiu?
U większości osób pokutuje przekonanie, że organizm to maszyna, którą jak się coś zepsuje można naprawić w placówce służby zdrowia, przyjmując leki, przechodząc operacje. Prawda jednak jest inna. Służba zdrowia tylko w 10% wpływa na stan naszego zdrowia, w 50% natomiast decyduje o nim, zależny tylko od nas, styl życia, czynnikom genetycznym (wrodzona skłonność do różnych chorób) można przypisać tylko około 20% wpływu na zdrowie zdrowiu i wreszcie środowisko życia w 20% decyduje o zdrowiu.
Zdrowe odżywianie
Niezwykle ważne jest dbanie zarówno o jakość jak i o ilość spożywanego pokarmu. Podstawowymi błędami polskiej kuchni jest za duża, w porównaniu do potrzeb kaloryczność, spożywanych pokarmów, spożywanie tłustych pokarmów bogatych w tłuszcze nasycone oraz spożywanie za dużej ilości soli. Dodatkowo Polacy nie pamiętają o jedzeniu warzyw i owoców. Warto wspomnieć, że mamy w naszej strefie klimatycznej wspaniałe źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych, którym jest olej lniany (koniecznie tłoczony na zimno). Szczegółowe wytyczne do zdrowego odżywiania w oparciu o najnowszą wiedzę opracował Państwowy Instytut Żywności i Żywienia (link).
Szczególnie ważne jest wyrobienie odpowiednich nawyków żywieniowych u dzieci i młodzieży. Sytuacja w tym zakresie jest alarnująca i stale się pogarsza, (według raportu WHO z 2012 roku aż 29% polskich 11-latków ma nadwagę). Skarbnicą wiedzy na temat zdrowego żywienia dzieci i młodzieży jest strona internetowa programu Wiem co jem (link).
Ruch
W popularnym powiedzeniu „Ruch to zdrowie” nie ma przesady. Aktywność fizyczna wpływa nie tylko pozytywnie na sprawność fizyczną i pomaga utrzymać właściwą wagę ciała, ale także poprawia samopoczucie, ponieważ w czasie wysiłku fizycznego tworzą się naturalne substancje podnoszące nastrój tzw. endorfiny. Wysiłek fizyczny wpływa także pozytywnie na siły obronne organizmu obniżając ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych. Zgodnie z wytycznymi brytyjskiej NHS dorośli w wieku 19-64 lat powinni mieć tygodniowo co najmniej 150 minut umiarkowanego wysiłku fizycznego, a czas jednego cyklu ćwiczeń nie powinien być krótszy niż 10 minut. Oznacza to konieczność ćwiczeń np.: przez okres 30 minut 5 dni w tygodniu. Oczywiście rodzaj ćwiczeń oraz ich intensywność musi być dopasowany do indywidualnych możliwości każdego ćwiczącego i najlepiej skonsultować to z lekarzem.
Palenie tytoniu
Dym tytoniowy zawiera olbrzymie ilości bardzo szkodliwych dla zdrowia substancji w związku z czym palenie tytoniu sprzyja występowaniu nowotworów, chorób układu oddechowego, pokarmowego, sercowo-naczyniowego itd. Dodatkowo związane z paleniem tzw. bierne palenie, czyli przebywanie osób niepalących w atmosferze dymu tytoniowego jest także bardzo dużym problemem szczególnie, gdy dotyczy to dzieci. Trzeba przyznać, że w ostatnich latach nastąpiło znaczne zmniejszenie się odsetka osób palących w Polsce. Niestety jest tu ciągle wiele do zrobienia. Dużo osób ciągle pali, niepokojący jest znaczny odsetek osób palących w młodym wieku i stale rosnący odsetek palących kobiet. Wielkie zasługi w walce z paleniem tytoniu w Polsce ma Profesor dr. hab. med. Witold Zatoński, który działalność swoją propaguje poprzez Fundację Promocji Zdrowia (link). Na stronie Fundacji jest umieszczonych szereg informacji na temat szkodliwości palenia. Można tam również znaleźć wiele rad i materiałów jak skutecznie skończyć z tym nałogiem. Między innymi można tam pobrać obszerny poradnik Profesora jak rzucić palenie i test oceniający motywację do rzucenia tego nałogu (link).
Alkohol
Niechlubnym nałogiem często przypisywanym polskiemu społeczeństwu jako wada narodowa jest nadużywanie alkoholu. Spożycie na głowę mieszkańca wynosi około 13,3 litra w przeliczeniu na czysty spirytus co plasuje Polskę w gronie narodów pijących najwięcej alkoholu. Szczególnie istotnym problemem jest picie alkoholu przez kobiety w ciąży. Jak wykazują badania każda nawet najmniejsza ilość alkoholu w ciąży może być tragiczna w skutkach dla dziecka. Spożycie alkoholu przez 33% ciężarnych powoduje występowanie co roku u około 10 tys. noworodków w Polsce mniejszych czy też większych zaburzeń rozwojowych (link). Alkohol jest często sposobem na redukcję stresu, jednakże taka forma walki ze stresem nie prowadzi do niczego dobrego. Spożywanie alkoholu sprzyja zapadalności na szereg chorób, niszczy wątrobę, mózg, zwiększa ryzyko wystąpienia szeregu nowotworów, sprzyja wypadkom komunikacyjnym i wypadkom przy pracy. W ocenie czy nie mamy problemów z alkoholem jest pomocny test przygotowany przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (link).
Galeria filmów poświęcona problemowi alkoholizmu w Polsce w tym przygotowanych przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (link).
Stres
Ciągle rosnące tempo naszego życia oraz konieczność wywiązania się z olbrzymiej liczby obowiązków, jakie stawiają przed nami różne role społeczne, poczucie alienacji, rosnące koszty utrzymania, bezrobocie, coraz większe wymagania i presja w pracy na zwiększanie efektywności, rozluźniające się więzy rodzinne, niemożliwy do zaspokojenia, a skutecznie podsycany przez reklamy konsumpcjonizm itp. itd. to wszystko wzmaga u nas poczucie zagrożenia i stresu. Kiedyś w sytuacji zagrożenia człowiek uruchamiał mechanizm walki lub ucieczki i stres został naturalnie rozładowany, dzisiaj nie ma takiej możliwości, a stres się kumuluje i bardzo destruktywnie oddziaływuje na naszą psychikę i ciało. Stres sprzyja między innymi rozwojowi chorób sercowo-naczyniowych, wpływa negatywnie na układ odpornościowy i w związku z tym zwiększa ryzyko infekcji oraz chorób nowotworowych, zwiększa napięcie mięśni, co może spowodować bóle kręgosłupa, często na tle stresu rozwija się nerwica i depresja. Stres często próbujemy zwalczać niezdrowymi metodami jak zajadanie stresu czyli jedzenie w sytuacji stresującej, palenie papierosów, picie alkoholu czy też używanie narkotyków. Stres często rozwija się w miejscu pracy, w związku z tym należy starać się skutecznie z nim tam walczyć. Bardzo pomocne w zrozumieniu przyczyn stresu w miejscu pracy i próbie jego likwidacji jest opracowanie Stres w pracy poradnik dla pracownika przygotowany przez Państwową Inspekcję Pracy (link).
Niezwykle stresującą sytuacją związaną z pracą jest syndrom wypalenia zawodowego, który trzeba koniecznie wykrywać i eliminować. Temat ten był tematem interesującej rozmowy w programie TVP1 Kawa czy herbata (link).